Pamięć ważna rzecz | Stowarzyszenie Przyjacół Szkoły w Świetoniowej

Realizacja projektu „Pamięć ważna rzecz”

Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły w Świętoniowej rozpoczęło realizację projektu „Pamięć ważna rzecz” na podstawie umowy zawartej z partnerem projektu Fundacją Banku Polskiego. Fundacja PKO Banku Polskiego przekazała na realizację projektu dotację w wysokości 9000,00 złotych. Projekt wpisuje się ważne rocznice i wydarzenia. W 2022 roku obchodzono 80 rocznicę zagłady Żydów w niemieckiej akcji „Reinhard”. W tym roku przypada 80 rocznica Powstania w Getcie Warszawskim, a 10 września br. odbędzie się beatyfikacja Józefa i Wiktorii Ulmów oraz ich siedmiorga dzieci, zamordowanych 24 marca 1944 r. przez Niemców za ratowanie Żydów.

W dniu 10 maja 2023 roku uczniowie klas 6, 7 i 8 Szkoły Podstawowej w Świętoniowej w ramach realizowanego projektu odwiedzili Muzeum w Przeworsku gdzie uczestniczyli w lekcji muzealnej na temat losu przeworskich Żydów. Uczniowie dowiedzieli się, że społeczność żydowska mieszkająca w Przeworsku w roku 1939 roku stanowiła ponad 20 % mieszkańców (1462 osoby), a w 1910 r – 47% mieszkańców. Pani kustosz muzeum Małgorzata Wołoszyn prowadząc zajęcia odczytała fragment dzienniczka Basi Rosenberg – 15-letniej Żydówki zamieszkałej w centrum Przeworska, obok ratusza, przy Rynku 36. Mając 14 lat rozpoczęła pisanie dziennika w którym przedstawiła zapis życia z perspektywy małego polskiego miasteczka położonego na terenie dawnej Galicji, a także opisała tragiczne wydarzenia września 1939 roku. Były to dwa zeszyty. Pierwszy zeszyt prawdopodobnie zaginął, a drugi został odnaleziony w 1958 roku podczas robót ziemnych. Dzienniczek kończy się na dacie 24 września 1939 roku. Dalsze losy autorki są owiane tajemnicą. Prawdopodobnie nie doczekała zakończenia wojny, jak większość polskich Żydów. Rękopis jej pamiętnika zachował się w zbiorach archiwalnych Muzeum w Przeworsku. Po lekcji muzealnej uczniowie wspólnie z Panią kustosz Małgorzatą Wołoszyn wybrali się na spacer po Przeworsku śladami Basi.

W ramach projektu zaplanowane są pozalekcyjne zajęcia na temat kultury żydowskiej oraz lekcje muzealne w Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej, synagodze w Łańcucie, w Państwowym Muzeum w Bełżcu oraz Fabryce Emalii Oskara Schindlera – Muzeum w Krakowie.

Przygotował ; Janusz Harpula

Więcej na temat historii bohaterki dzienniczka w artykule „Zapomniany świat przeworskiego sztetlu” https://dzieje.pl/historie/materialy/zapomniany-swiat-przeworskiego-sztetlu